مشعل گازی
مشعل گازی | قیمت و راهنمای انتخاب
مشعل گازی دستگاهی است که با مخلوط کردن گاز (گاز طبیعی یا LPG) و هوا، مخلوط مناسب برای احتراق را تشکیل میدهد و با ایجاد و کنترل شعله، انرژی شیمیایی گاز را به گرما تبدیل میکند. مشعلها در موتورخانهها، دیگهای بخار، کورهها، هیترها و صنایع فرآیندی کاربرد دارند و بهعنوان «قلب» سیستم احتراق شناخته میشوند.
کاربردهای مشعل گازی
- موتورخانهها و دیگهای گرمایشی (منازل، مجتمعها، هتلها).
- کاربردهای صنعتی: کورههای پخت، پالتپزها، صنایع غذایی، خشککنها، کارگاههای صنعتی کوچکتر.
- نیروگاهها و بویلرهای صنعتی در ظرفیتهای بزرگتر.
- تجهیزات گرمایشی برای فرآیندها که نیاز به کنترل دقیق دما دارند.
انواع مشعل گازی — دستهبندی و مقایسه
الف) از نظر روش تأمین هوا
- اتمسفریک (Atmospheric / طبیعی): مشعلهای اتمسفریک فن یا موتور ندارند و هوای مورد نیاز برای سوختن را مستقیماً از محیط اطراف میگیرند. به همین دلیل به آنها اتمسفریک یا «تنفس طبیعی» میگویند.نحوه کار آنها به این صورت است که ابتدا خروج سریع گاز از سوراخ نازل، مقداری هوا (هوای اولیه) را به داخل لوله میکشد. سپس، بخش اصلی هوا (هوای ثانویه) در خود کوره و توسط نیروی مکش دودکش به شعله اضافه میشود تا احتراق کامل شود.وابستگی کامل این مشعلها به مکش دودکش، نقطه ضعف اصلی آنهاست. اگر دودکش بهدرستی کار نکند یا هوای کافی در اتاق وجود نداشته باشد، سوختن کامل انجام نشده و علاوه بر هدر رفتن انرژی، آلایندههای خطرناک نیز تولید میشوند.
- فندار (Fan-assisted / Forced draft): فن دمنده هوا را وارد محفظه میکند؛ کنترل شعله بهتر و مناسب برای ظرفیتهای بالاتر و صنعتی. معایب: نیاز برق و تولید صدا.
ب) از نظر عملکرد توان/مرحله
- تکمرحلهای (On/Off): ساده، ارزان، مناسب بار ثابت. مصرف سوخت و آلاینده بیشتر نسبت به گزینههای پیشرفته.
- دومرحلهای (Two-step): دو حالت: پایین و بالا؛ بهینهتر از تکمرحلهای در مصرف سوخت.
- مدولهشونده (Modulating): خروجی شعله بهصورت پیوسته و دقیق تنظیم میشود؛ بهترین راندمان و کمترین نوسان دما.
ج) از نظر نوع سوخت مصرفی
- مشعل گازی (Gas Burner):
- توضیح: این مشعلها فقط برای سوزاندن سوختهای گازی (مانند گاز طبیعی NG یا گاز مایع LPG) طراحی شدهاند.
- مشعل گازوئیلی (Oil Burner):
- توضیح: این مشعلها برای پاشش و سوزاندن سوختهای مایع مانند گازوئیل، مازوت یا نفت کوره کاربرد دارند. (این دسته شامل پمپ و نازلهای خاص برای اتمیزه کردن سوخت مایع است).
- مشعل دوگانهسوز (Dual Fuel / Oil-Gas):
- توضیح: این مشعلها قابلیت کار با هر دو نوع سوخت (گاز و سوخت مایع) را دارند. معمولاً گاز سوخت اصلی است و در صورت قطع شدن گاز، سیستم بهطور خودکار یا دستی روی سوخت مایع (مانند گازوئیل) سوئیچ میکند.
- کاربرد: بسیار حیاتی برای مکانهایی که نیاز به کارکرد دائم دارند (مانند بیمارستانها، گلخانههای بزرگ یا صنایع حساس).
اصطلاحات رایج در مشعل ها
- BTU / kcal / kW: واحدهای توان حرارتی (ظرفیت مشعل).
- 1–3 ; 3–5 ; 5–7: اصطلاح رایج در بازار ایران (قدیمی) برای اشاره به بازهٔ مصرف سوخت/ظرفیت مشعل — معمولاً با مفهوم گالن در ساعت یا بر حسب ظرفیت گرمایی. (توضیح: این عبارتها نشانگر طیف ظرفیت بودند و در عمل امروزی با کیلوکالری یا کیلووات مشخص میشوند).
- فوتوسل (Photocell / Flame detector): حسگر نوری برای تشخیص وجود شعله.
- یونیزاسیون (Flame rod / Ionization probe): الکترود برای تشخیص وجود شعله بر اساس جریان یونیزاسیون.
- پرشر سوئیچ (Pressure switch): سوئیچی برای تشخیص فشار هوا یا گاز قبل از روشنشدن.
- ترانس جرقهزن (Ignition transformer): تولید ولتاژ بالا برای جرقهزنی.
- نازل (Nozzle / Orifice): تعیین دبی و الگوی پخش سوخت (در مشعلهای مایع / یا رگولاتور نازل در گاز).
قطعات مشعل گازی و وظایف هر کدام
- بدنهٔ مشعل (Burner body): نگهدارندهٔ اجزا، مسیر شعله و ساختار مکانیکی. در مدلهای صنعتی از فولاد یا چدن مقاوم ساخته میشود.
- شیر برقی گاز (Gas solenoid valve): قطع و وصل جریان گاز در مراحل راهاندازی و توقف. همچنین ایمنی، در صورت هر خطا شیر گاز قطع میشود.
- ترانس جرقهزن و الکترود جرقهزن (Ignition transformer & electrodes): تولید جرقهٔ اولیه برای مشتعلسازی مخلوط هوا و گاز.
- میلهٔ یونیزاسیون یا الکترود شعله (Flame detection rod / Flame sensor): تشخیص شعله و برگشت سیگنال به کنترلر؛ در نبود شعله فرمان قفل خطا (lockout) صادر میشود.
- فن (Blower / Inducer): تأمین هوا برای سوختن — در مشعلهای فندار این جزء حیاتی است و قبل از تزریق سوخت باید عمل کند (پری پرچ pre-purge).
- فیلتر و رگولاتور گاز (Gas filter & pressure regulator): حذف ذرات و تنظیم فشار ورودی گاز به مقدار ایمن و مشخص.
- نازل و سیستم پخش (در مشعلهای مایع) — برای مشعل دوگانه: نحوهٔ توزیع سوخت و الگوی شعله را تعیین میکند (در مشعلهای گاز معمولاً از اوریفیس یا سیستمهای اختلاط استفاده میشود).
- کنترلر / رله مشعل (Burner controller): مدیریت توالی راهاندازی، نظارت شعله، زمانها (پیشدم و بعد شعل)، و نمایش خطاها. مدلهای امروزی الکترونیکی و دارای قابلیت برنامهریزیاند.
- پرشر سوئیچ هوا و گاز (Air & gas pressure switches): مطمئن میشوند که فشار هوا یا گاز در محدودهٔ مورد نیاز است؛ در غیر این صورت راهاندازی انجام نمیشود.
- بدنهٔ شعلهپخشکن و لولهٔ احتراق: شکلدهی شعله و رساندن گرما به محفظهٔ دیگ یا کوره.
نکتهٔ فنی: کیفیت و تطابق هر قطعه با استانداردهای سازنده (ولتاژ، حساسیت فتوسل، اندازه الکترود، نوع فن و کوپلینگ) برای عملکرد بیخطر و کممصرف مشعل بسیار حیاتی است.
برندهای مطرح (خارجی و ایرانی) در بازار ایران
برخی از برندهای خارجی شناخته شده :
- Riello — مشعلهای صنعتی و خانگی با خانوادههای مدوله و پیشمیکس.
- Brahma — کنترلهای شعله، ترنسفورمرها و قطعات کنترلی معتبر.
- Danfoss — تولید نازلها و قطعات متعلقات مشعلهای گازوئیلی/گاز.
برندهای ایرانی که معمولاً در بازار وجود دارند
ایران رادیاتور: یکی از برندهای رند در بازار ایران؛ طیف مشعلهای گازی و دوگانهسوز با پشتیبانی گسترده.
شوفاژکار، گرم ایران، کولاک گستر یزد: تولیدکنندگان دیگر بازار ایران که انواع مشعلهای خانگی/صنعتی با ظرفیتهای مختلف دارند.
قیمت مشعل گازی، بازه و عوامل مؤثر
قیمتها بسیار وابسته به ظرفیت، نوع، برند و امکانات هستند. در بازار ایران برخی از مشعل های رایج هستند که در ادامه قیمت آنها درج شده است:
|
مشعل |
نوع مشعل |
ظرفیت مشعل |
قیمت |
|---|---|---|---|
|
مشعل گازی ایران رادیاتور مدل RAN 25 |
گازی |
مشعل گازی 1 تا 3 حداکثر ظرفیت حرارتی 102.000 کیلوکالری |
۲۵۲,۰۰۰,۰۰۰ریال |
|
مشعل گازی ایران رادیاتور مدل JGN 80/0 |
گازی |
مشعل گازی 3 تا 5 حداکثر ظرفیت حرارتی 155.000 کیلوکالری |
۳۱۵,۰۰۰,۰۰۰ریال |
|
مشعل گازی ایران رادیاتور مدل JGN 80/1 |
گازی |
مشعل گازی 3 تا 5 حداکثر ظرفیت حرارتی 172.000 کیلوکالری |
۳۱۵,۰۰۰,۰۰۰ریال |
|
مشعل گازی ایران رادیاتور مدل JGN 80/2 |
گازی |
مشعل گازی 3 تا 5 حداکثر ظرفیت حرارتی 225.000 کیلوکالری |
۳۵۲,۰۰۰,۰۰۰ریال |
|
مشعل گازی ایران رادیاتور مدل F55 |
گازی |
مشعل گازی 1 تا 3 حداکثر ظرفیت حرارتی 43.000 کیلوکالری |
۱۵۶,۰۰۰,۰۰۰ریال |
|
مشعل گازی ایران رادیاتور مدل F88 |
گازی |
مشعل گازی 1 تا 3 حداکثر ظرفیت حرارتی 88.000 کیلوکالری |
۲۰۶,۰۰۰,۰۰۰ریال |
نصب، راهاندازی و نکات ایمنی مهم
- نصب باید توسط تکنسین مجاز و مطابق کاتالوگ سازنده انجام شود.
- پیش از راهاندازی: تمام اتصالات گاز، فیلترها، سیمکشی و اتصال زمین بررسی شود.
- فن باید قبل از تزریق گاز چرخهٔ پرچ انجام دهد (purge) تا هرگونه گاز باقیمانده در محفظه خارج شود.
- وجود پرشر هوا، پرشر گاز، فتوسل/یون و شیر برقی ضروری است؛ در صورت نداشتن یا عملنکردن هر کدام، خطر انفجار یا برگشت شعله وجود دارد.
نگهداری، سرویس و عیبیابی سریع
نگهداری دورهای
- ماهانه: بررسی بصری، تمیزی مشعل و محیط، چک کردن فیلتر گاز.
- هر 6 ماه: بازدید ترانس، الکترودها، میله یونیزاسیون، تنظیمات نازل/اوریفیس، سایش کوپلینگ فن.
- سالانه: سرویس کامل، تنظیم احتراق و بررسی راندمان، اندازهگیری گازهای خروجی (CO, NOx) در محیطهای صنعتی.
عیبیابی سریع
- مشعل جرقه میزند اما روشن نمیماند: احتمالا فتوسل/یون مشکل دارد یا سیمکشی/اتصالات افت ولتاژ دارند.
- فن میچرخد ولی مشعل روشن نمیشود: بررسی شیر برقی گاز و پرشر سوئیچ گاز.
- صدا یا لرزش زیاد: بالانس فن، کوپلینگ یا فرسودگی یاتاقان.
- مصرف گاز بالاتر از حد معمول: تنظیم ناصحیح هوا/گاز (air-gas ratio) یا گرفتگی نازل/فیلتر.
سوالات متداول (FAQ)
مشعل گازی یا دوگانهسوز، کدوم بهتره؟
مشعل گازی: سادهتر، هزینه نگهداری کمتر، راندمان بالاتر در شرایطی که گاز پایدار در دسترس باشه.
مشعل دوگانهسوز: انعطاف بیشتر، وقتی گاز قطع بشه میتونه با گازوئیل یا سوخت مایع کار کنه. معایب: پیچیدهتر، هزینه نگهداری بیشتر، راندمان کمی پایینتر هنگام کار با سوخت مایع.
پس اگر منبع گاز دائمی دارید، مشعل گازی گزینهٔ بهتره؛ اگر احتمال قطعی گاز هست یا پروژهای منعطف میخوای، دوگانهسوز انتخاب عاقلانهتریه.
کدوم برند راندمان و عملکرد بهتری دارد؟
در بازار ایران، برندهایی مثل ایران رادیاتور، گرم ایران، شوفاژکار عملکرد قابل قبولی دارند؛ اما در کلاس بینالمللی، برندهایی مثل Riello و برندهایی که کنترل دقیق و مدولاسیون ارائه میدن (مثلاً مشعلهای Low-NOx یا پیشمیکس) راندمان و دوام بهتری دارند.
نکته: عملکرد خوب نه صرفاً به برند بستگی داره، بلکه به نگهداری، تنظیم دقیق، تطابق قطعات و شرایط نصب هم خیلی مرتبطه.
برای انتخاب مشعل فقط باید به نوع سوخت مصرفی مشعل توجه کنیم؟؟
خیر، نوع سوخت یکی از عوامل مهم در انتخاب مشعل است، اما تنها معیار نیست.
برای انتخاب درست مشعل باید چند عامل اساسی را با هم در نظر بگیرید:
🔹 عوامل مؤثر در انتخاب مشعل:
نوع سوخت مصرفی
گاز، گازوئیل یا دوگانهسوز بودن مشعل، تعیینکننده سیستم احتراق است.
ظرفیت حرارتی (kcal/hr یا kW)
باید با ظرفیت دیگ یا دستگاه مصرفکننده هماهنگ باشد؛ مشعل ضعیف باعث کمبود گرما و مشعل قوی موجب استهلاک زودرس میشود.
فشار سوخت و هوای احتراق
فشار گاز ورودی یا میزان مکش هوای محیط روی عملکرد شعله تأثیر مستقیم دارد.
نوع کاربرد
مثلاً مشعلهای صنعتی برای کوره یا خشککن با مشعلهای گرمایش مرکزی متفاوتاند.
نوع سیستم احتراق (مدولار یا ON/OFF)
مشعلهای مدولار راندمان بالاتر و مصرف کمتر دارند چون توان حرارتی را متناسب با نیاز تنظیم میکنند.
شرایط محیط نصب
دما، رطوبت، گردوغبار و تهویه محل نصب روی انتخاب مدل مناسب اثرگذار است.
در دسترس بودن قطعات یدکی و خدمات پس از فروش
برندهایی را انتخاب کن که در ایران پشتیبانی فنی و قطعات جایگزین در دسترس داشته باشند