مجله سیستم های گرمایشی

آشنایی با مشعل گازوییلی، کارکرد، معرفی اجزا و راهنمای عیب یابی

مشعل گازوییلی ایران رادیاتور

فهرست مطالب

راهنمای جامع مشعل‌های گازوئیلی: ساختار، عملکرد، سرویس و عیب‌یابی

مشعل‌های گازوئیلی قلب سیستم‌های گرمایشی در موتورخانه‌ها هستند که وظیفه تولید انرژی حرارتی از طریق احتراق سوخت مایع (گازوئیل) را بر عهده دارند. با توجه به نقش حیاتی این تجهیزات، توجه به تعمیر و نگهداری دوره‌ای مطابق با اصول فنی و ایمنی توصیه شده توسط سازنده، امری ضروری برای تضمین عملکرد پایدار و جلوگیری از خرابی‌های ناگهانی است. هدف این مقاله، شناسایی کامل اجزای یک مشعل گازوئیلی و ارائه راهنمای عملی برای سرویس، عیب‌یابی و تعمیرات متداول آن است.

۱. ساختمان مشعل گازوئیلی و اجزای اصلی

یک مشعل گازوئیلی به طور کلی به پنج بخش اصلی تقسیم می‌شود که در فرآیند تولید شعله و ایمنی آن نقش دارند:
بخش اصلی وظیفه اصلی
۱. سوخت‌رسانی تأمین گازوئیل، فیلتر کردن و پودر کردن سوخت.
۲. هوارسانی تأمین هوای مورد نیاز برای احتراق کامل.
۳. اشتعال ایجاد جرقه اولیه برای مشتعل کردن مخلوط سوخت و هوا.
۴. مخلوط‌کننده ترکیب بهینه هوا و گازوئیل پودر شده (شعله‌پخش‌کن).
۵. کنترل نظارت بر توالی عملیات، ایمنی و تشخیص شعله.

اجزای کلیدی مشعل گازوئیلی:

  1. پمپ گازوئیل: گازوئیل را از مخزن مکیده و با فشار بالا (حداقل ۷ بار یا ۱۰۰ Psi) به سمت نازل هدایت می‌کند. این پمپ از نوع چرخ‌دنده‌ای دوار است که توسط یک کوپلینگ به الکتروموتور متصل می‌شود.
  2. فیلتر (صافی) گازوئیل: قبل از ورود به پمپ و نازل قرار گرفته و برای جلوگیری از ورود ذرات خارجی به سیستم، سوخت را تصفیه می‌کند.
  3. شیر برقی مشعل: به صورت اتوماتیک عمل کرده و در زمان نیاز، مسیر گازوئیل پرفشار به سمت نازل را باز می‌کند و به محض خاموش شدن مشعل، جریان سوخت را قطع می‌نماید.
  4. نازل گازوئیل: گازوئیل پرفشار ورودی را به شکل یک مه یا غبار ریز (اتمیزه) تبدیل کرده و با یک زاویه و الگوی مخروطی مشخص (مانند ۳۰، ۶۰ یا ۸۰ درجه) به داخل محفظه احتراق می‌پاشد.
  5. الکتروموتور (موتور دمنده): نیروی لازم برای به حرکت درآوردن پمپ گازوئیل و فن (ونتیلاتور) را تأمین می‌کند.
  6. فن یا ونتیلاتور: هوای لازم برای ترکیب با گازوئیل و ایجاد احتراق را تأمین می‌کند. میزان هوای ورودی توسط دمپر تنظیم هوا قابل کنترل است.
  7. ترانس جرقه و الکترودها: ترانس جرقه یک ولتاژ بسیار بالا برای ایجاد قوس الکتریکی بین الکترودها تولید می‌کند. این جرقه مخلوط هوا و گازوئیل پودر شده را مشتعل می‌سازد.
  8. فتوسل (چشم الکترونیکی): یک سنسور مقاومتی است که وظیفه چک کردن شعله را بر عهده دارد. در صورت خاموش شدن شعله، سیگنال قطع را به رله می‌فرستد تا جلوی پاشش سوخت و تجمع گازوئیل در دیگ گرفته شود.

۲. سرویس دوره‌ای و نگهداری

سرویس دوره‌ای برای پیشگیری از خرابی‌های ناگهانی و حفظ راندمان حرارتی مشعل ضروری است.

مراحل سرویس بخش سوخت‌رسانی

نکات ایمنی اولیه: قبل از هر اقدامی، برق اصلی مشعل را قطع و شیرهای دستی گازوئیل به مشعل را ببندید.
اقدام جزئیات عملیات
تمیزکاری فیلتر پمپ با باز کردن درپوش پشت پمپ، فیلتر را خارج کرده و آن را با گازوئیل تمیز و فرچه مویی شست‌وشو دهید. از سالم بودن واشر آب‌بندی اطمینان حاصل کنید.
تمیزکاری و تعویض نازل نازل و لوله‌های رابط را تمیز کنید. نازل باید به دقت از لحاظ مسدود نبودن بررسی شود و در صورت نیاز تعویض گردد. هرگز از ابزار فلزی برای تمیز کردن منفذ نازل استفاده نکنید.
تنظیم فشار پمپ پس از روشن کردن مشعل، توسط آچار آلن پیچ تنظیم فشار را بچرخانید. جهت عقربه‌های ساعت کاهش فشار و خلاف آن افزایش فشار را به دنبال دارد. فشار باید بالای ۷ بار باشد.
هواگیری پمپ مشعل را روشن کرده و پیچ هواگیری (P) روی پمپ را شل نمایید تا حباب‌های هوا کاملاً خارج شود.

مراحل سرویس بخش هوارسانی و اشتعال

اقدام جزئیات عملیات
تمیزکاری ونتیلاتور ونتیلاتور (فن) را از محور الکتروموتور جدا کرده و پره‌ها را از گرد و خاک و دوده تمیز نمایید. دقت کنید که به زائده‌های بالانس پره‌ها صدمه‌ای وارد نشود.
بررسی الکتروموتور و خازن سیم‌پیچ الکتروموتور را با آوومتر (مولتی‌متر) از لحاظ سالم بودن بررسی کنید. ظرفیت خازن موتور را نیز اندازه‌گیری و با مقدار نوشته شده (با در نظر گرفتن رواداری) مقایسه نمایید.
بازدید الکترودهای جرقه الکترودها را باز کنید. سرامیک‌ها را از لحاظ ترک‌خوردگی بازدید نمایید. میل‌های جرقه را با سنباده نرم تمیز کرده و سپس فاصله استاندارد آن‌ها را نسبت به نازل و نسبت به یکدیگر تنظیم کنید.
بازدید ترانس جرقه و وایرها روکش وایرها را کنترل کرده و سالم بودن سیم‌پیچ ترانس جرقه را با آوومتر بررسی نمایید. (ایمنی: ترانس جرقه نباید بیش از ۳۰ ثانیه در برق باقی بماند).

۳. عیب‌یابی متداول مشعل‌های گازوئیلی

مشکل یا عیب مشاهده شده علت‌های احتمالی (بر اساس پودمان تعمیر) اقدام اصلاحی
مشعل روشن می‌شود، ولی شعله تشکیل نمی‌گردد. نازل مسدود شده، فشار پمپ کم است، شیر برقی گازوئیل باز نمی‌شود، یا الکترودها تنظیم نیستند. نازل را تمیز یا تعویض کنید. فشار پمپ را تنظیم کنید. شیر برقی و بوبین آن را تعویض کنید.
پمپ گازوئیل کار نمی‌کند. کوپلینگ شکسته است، الکتروموتور مشکل دارد، یا بوبین شیر برقی معیوب است. کوپلینگ شکسته را تعویض کنید. سیم‌پیچ موتور و خازن را بررسی و تعمیر نمایید.
شعله تشکیل می‌شود اما بلافاصله خاموش می‌گردد. فتوسل (چشم الکترونیکی) کثیف یا خراب است، یا رله کنترل اشکال دارد. فتوسل را تمیز یا تعویض کنید. رله کنترل را آزمایش یا تعویض نمایید.
شعله دود می‌کند و کیفیت پایینی دارد. سوخت‌رسانی زیاد یا هوارسانی کم است، تنظیم دمپر هوا نامناسب است، یا نازل اشتباه انتخاب شده است. دمپر هوای ورودی را تنظیم کنید. نازل را با ظرفیت مناسب تعویض کنید.
فشار پمپ گازوئیل کم یا نوسان دارد. چرخ‌دنده‌های پمپ فرسوده، مسیر مکش مسدود است، یا پمپ هوا دارد. پمپ را هواگیری نمایید. مسیر مکش را بررسی و تمیز کنید. در صورت فرسودگی، پمپ را تعویض نمایید.

۴. مراحل راه‌اندازی مشعل‌های گازوئیلی

پس از انجام سرویس و تعویض قطعات، مشعل باید مجدداً راه‌اندازی شود:
  1. اتصالات نهایی: اتصالات برق ورودی را وصل کرده و آکوستات (ترموستات دیگ) را تنظیم نمایید.
  2. باز کردن سوخت: شیرهای گازوئیل را باز کنید.
  3. روشن کردن: کلید برق مشعل را در حالت روشن قرار دهید.
  4. هواگیری: پمپ را طبق روش گفته شده هواگیری نمایید.
  5. تنظیمات نهایی: پس از تشکیل شعله پایدار، کلید برق را قطع کرده و سپس فشار پمپ و میزان هوای ورودی (دمپر) را برای رسیدن به یک احتراق کامل و بدون دود تنظیم نمایید.
ایمنی:در هنگام شروع راه‌اندازی مشعل، به هیچ عنوان پشت مشعل و دیگ قرار نگیرید. مقاله قبلی، بخش‌های اصلی ساختمان، سرویس و عیب‌یابی مشعل‌های گازوئیلی را پوشش داد. در ادامه، جزئیات بیشتری در مورد عیوب مشترک، بخش مخلوط‌کننده و کنترل، همراه با نکات ایمنی و عملیاتی نهایی برای تکمیل مقاله ارائه می‌شود.

۵. بخش مخلوط‌کننده (شعله‌پخش‌کن)

بخش مخلوط‌کننده در انتهای لوله شعله قرار گرفته و وظیفه دارد گازوئیل پودرشده و هوا را به نحوی با یکدیگر ترکیب کند که یک شعله متناسب، پایدار و با راندمان بالا ایجاد شود.

تنظیم شعله‌پخش‌کن

تنظیم صحیح شعله‌پخش‌کن برای جلوگیری از برخورد قطرات گازوئیل با آن و حفظ کیفیت احتراق بسیار مهم است:
  1. پیچ نگهدارنده شعله‌پخش‌کن به لوله اتصال نازل را شل کنید.
  2. شعله‌پخش‌کن را جابه‌جا نمایید.
  3. با استفاده از شابلون زاویه (با توجه به زاویه نازل – معمولاً ۳۰ تا ۸۰ درجه)، شعله‌پخش‌کن را طوری تنظیم کنید که مخروط گازوئیل به آن برخورد نکند.
  4. با شل کردن مهره قفل‌کننده، موقعیت مجموعه لوله اتصال نازل و شعله‌پخش‌کن را نیز می‌توان برای بهینه‌سازی موقعیت شعله تنظیم کرد.

۶. بخش کنترل و ایمنی (رله و چشم الکتریکی)

سیستم کنترل، مهم‌ترین بخش ایمنی مشعل است و شامل رله کنترل، فتوسل (چشم الکتریکی) و ترموستات‌های کنترلی می‌شود.

بررسی سالم بودن قطعات برقی از پایه رله

پایه رله به عنوان مرکز کنترل الکتریکی مشعل، وظیفه صدور فرمان به قطعات مختلف را دارد. آزمایش عملکرد قطعات از پایه رله:
  1. برق مشعل را قطع کرده و رله را از پایه آن جدا کنید.
  2. برق مشعل را وصل نمایید.
  3. با استفاده از یک سیم روکش‌دار، یک سر سیم را به پایه ۹ و سر دیگر را به ترمینال‌های مربوطه وصل کنید تا عملکرد قطعات زیر بررسی شود:
    • پایه ۳: عملکرد ترانس جرقه.
    • پایه ۴: عملکرد الکتروموتور.
    • پایه ۵: عملکرد شیر برقی.
    • نکته ایمنی: قبل از هرگونه اقدام به سیم‌کشی یا دسترسی به پایه رله، برق مشعل را قطع کنید.

آزمایش چشم الکتریکی (فتوسل) هنگام کارکرد مشعل

چشم الکتریکی باید به محض تشکیل شعله، وجود آن را تأیید کند و در صورت خاموشی، دستور قطع سوخت را صادر نماید:
  • حالت اول (تست خاموش شدن شعله): هنگامی که مشعل در حال کارکرد عادی است، فتوسل را از محل خود خارج کرده و روی آن را با یک پارچه ضخیم بپوشانید. در این حالت باید دکمه قرمز روی رله روشن شده و مشعل به حالت راه‌اندازی مجدد درآید.
  • حالت دوم (تست نقص دید): هنگامی که مشعل در حالت کارکرد عادی است، فتوسل را خارج کنید. ترانس جرقه باید مجدداً شروع به جرقه زنی کند و دوره کاری مشعل دوباره آغاز شود.
  • آزمایش با اهم‌متر: مقاومت فتوسل باید در معرض نور لامپ (نور مرئی) کم شود و در صورتی که با پارچه ضخیم پوشانده شود، مقاومت آن زیاد شود.

۷. عیوب مشترک سیستم سوخت‌رسانی و هوارسانی

گاهی اوقات، مشکل مشعل به یک بخش خاص محدود نمی‌شود و از تعامل نادرست هوا و سوخت ناشی می‌شود:
عیب مشاهده شده علت‌های احتمالی اقدام اصلاحی
تولید دوده یا مونوکسید کربن در ابتدای راه‌اندازی ونتیلاتور کثیف است، مسیر هوارسانی مسدود است، یا دمپر تنظیم هوا بسته است. ونتیلاتور را تمیز کنید. دمپر هوا را به درستی تنظیم نمایید.
عدم وجود شعله یا شعله‌زنی با تأخیر عدم وجود هوای کافی جهت احتراق، فشار پمپ کم، یا نقص در ترانس جرقه. دمپر هوا را باز و تنظیم کنید. فشار پمپ را کنترل و تنظیم نمایید. ترانس جرقه و الکترودها را کنترل کنید.

۸. سرویس دوره‌ای و راه‌اندازی نهایی

پس از پایان تعمیرات و تعویض قطعات (مانند تعویض پمپ، نازل یا شیر برقی)، باید طبق چک‌لیست زیر اقدام به سرویس و راه‌اندازی نهایی کرد:

چک‌لیست سرویس دوره‌ای

  1. تمیزکاری فتوسل و شعله‌پخش‌کن.
  2. بازدید و تمیزکاری الکترودهای جرقه و تنظیم دقیق آن‌ها.
  3. تمیزکاری فیلتر داخل پمپ و بازدید اتصالات برقی (آچارکشی پایانه رله).
  4. تمیزکاری ونتیلاتور و بازدید الکتروموتور.
  5. تمیزکاری دیگ و دودکش (اطمینان از خنک بودن دیگ).

راه‌اندازی مشعل‌های گازوئیلی

  1. شیرهای گازوئیل را باز کرده و برق ورودی را وصل کنید.
  2. پمپ را هواگیری نمایید تا گازوئیل عاری از حباب هوا شود.
  3. کلید برق را قطع کرده و سپس فشار پمپ را اندازه‌گیری و تنظیم کنید.
  4. با استفاده از دستگاه‌های اندازه‌گیری (مانند آنالایزر دود)، دمپر هوا را طوری تنظیم کنید که درصد دی‌اکسید کربن (CO2) به حد مطلوب برسد و احتراق کامل و بدون دود ایجاد شود.
با رعایت این نکات جامع فنی و ایمنی، می‌توان عمر مفید و کارایی مشعل‌های گازوئیلی را به طور چشمگیری افزایش داد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *